Ziekte van Lyme

Laatst aangepast op 16/05/2023

Wat is het?

Teken en bacteriën

De ziekte van Lyme (borreliose) is een infectieziekte. De oorzaak van de ziekte is de Borrelia-bacterie. Je kan met die bacterie besmet raken door de beet van een teek.

Een teek is een spinachtig diertje dat leeft in struiken, in bomen en op grassprieten.

Teken voeden zich met bloed van mensen en dieren.
Ze laten zich op hun 'prooi' vallen en bijten zich vast in de huid.
Teken kunnen zich overal op het lichaam vastbijten, maar kiezen vaak een plekje in de huidplooien (zoals de liezen) of ter hoogte van de armen, benen of behaarde hoofdhuid.

Hoe langer een besmette teek aanwezig is op het lichaam, hoe groter de kans op een infectie. Als de teek binnen de 12 tot 24 uur verwijderd wordt, is de kans op infectie klein.

Hoe vaak komt het voor?

Hoe vaak de ziekte van Lyme voorkomt, verschilt zeer sterk van land tot land, en zelfs van regio tot regio. In België dragen ongeveer 10 % van de teken de bacterie. De meeste gevallen van Lyme komen bij ons voor in Vlaams-Brabant, de Kempen en de Ardennen. In andere landen is het mogelijk dat meer teken de bacterie dragen.

Het is niet zo dat je na een beet door een teek die de bacterie draagt ook sowieso besmet wordt met de bacterie. Het is ook niet zo dat je na een besmetting altijd ziek wordt. Na een tekenbeet loop je ongeveer 1 tot 2% kans om de ziekte van Lyme te krijgen.

Hoe kan je het herkennen?

De ziekte van Lyme verloopt in verschillende fasen.

Vroege fase

De eerste fase (of vroege fase) kan je meestal herkennen aan een typische huiduitslag rond het letsel. Die wordt ook wel ‘erythema migrans’ genoemd. Deze uitslag verschijnt pas enkele dagen of zelfs enkele weken na de tekenbeet.

Latere fase

Als de infectie niet tijdig wordt opgemerkt en behandeld, kan de ziekte zich in een volgende fase verder in het lichaam verspreiden. Verspreide Lyme kan op die manier pas na verschillende weken, maanden of zelfs jaren duidelijk worden. In deze fase kunnen meer algemene symptomen optreden, zoals o.a. neurologische klachten of gewrichtsklachten:

neurologische symptomen (we spreken dan over ‘neuro-borreliose’) zoals:

schietende pijn in een hand of been,
afhangende mondhoek (door verlamming van de aangezichtszenuw),
minder kracht of gevoel in de ledematen,
tintelingen in een arm of been, …

spier- en skeletsymptomen (we spreken over ‘Lyme-artritis’) zoals:

spier- en gewrichtspijnen,
zwelling van de gewrichten,
lichte temperatuursverhoging,
pijn rond de pezen, …

Blijvende klachten

Als de ziekte van Lyme goed behandeld wordt, is het zeer uitzonderlijk dat er blijvende symptomen zijn.

In het uitzonderlijke geval dat er symptomen of klachten overblijven na een correcte behandeling, spreken we best over aanhoudende Lymeziekte. De term ‘chronische ziekte van Lyme’ duidt in de literatuur en volksmond op heel wat uiteenlopende en verschillende ziektebeelden. Daarom gebruiken we die term in deze tekst niet.

Wat kan je zelf doen?

Preventie

Preventie van tekenbeten is de belangrijkste maatregel.

Ga je wandelen in een bos- of grasrijke omgeving? Blijf dan bij voorkeur op de wandelpaden en vermijd zoveel mogelijk hoge grassen.
Draag een lange broek, liefst een lichtgekleurde, om teken beter te kunnen zien. Je kunt je broekspijpen in de sokken steken om je benen beter af te dekken.
Draag een hoofddeksel (zoals bijv. een pet).
Je kan je benen insmeren met insectenafwerende stoffen, zoals bijvoorbeeld DEET. (Let daarbij wel op de verschillende dosissen voor volwassenen en kinderen!)

Ook wanneer je ooit de ziekte van Lyme hebt doorgemaakt, blijft preventie essentieel. Mensen bouwen immers geen immuniteit op tegen de zieke van Lyme. Je kan de ziekte dus meer dan één keer krijgen.

Ben je gaan wandelen of kamperen? Kijk (eventueel met hulp) dan dagelijks je volledige lichaam na.

Check zeker ook goed je oksels, liezen en hoofdhuid: dat zijn de favoriete plekjes van een teek.
Het is belangrijk om te onthouden dat een teek moet worden verwijderd op de eerste dag. Het risico op infectie stijgt namelijk met de tijd.
Ook de kledij die je draagt, moet je checken op teken.

Gebeten door een teek?

Ben je gebeten door een teek? Dan kan je die gerust zelf verwijderen als je de volgende regels in acht neemt:

Teken verwijder je het best met een speciale tekentang.

Die kan je kopen bij de apotheek.
Ontsmet de huid niet voor je de teek verwijdert.

Heb je geen tekentang in de buurt? Dan kan je proberen de teek met de vingers te verwijderen.

Dat doe je door met een vochtige vingertop over de teek te rollen.
Vermijd dat je de teek afschraapt. Op die manier kunnen er deeltjes van in de huid achterblijven.

Probeer tijdens het verwijderen de teek zo dicht mogelijk tegen je huid bij de kop vast te houden. Knijp niet in het achterlichaam.

Nadat je de teek verwijderd hebt, ontsmet je de huid best met een waterig ontsmettingsmiddel (Hacdil®, Hibidil®, Isobetadine®) of met alcohol.

Noteer ook de dag van de beet.

Zat de teek langer dan 24 uur op je huid vast? Contacteer dan best jearts. Doe dat ook wanneer je een rode, toenemende huiduitslag ziet op de plaats van een tekenbeet. Er is voorlopig nog geen goed vaccin gevonden tegen de Borrelia-bacterie.

Bekijk dit handige filmpje over hoe je checkt op teken.

Hoe stelt je arts de diagnose?

De arts kan je helpen om de teek te verwijderen als het je zelf niet lukt.

Bij een tekenbeet zonder symptomen wacht de arts de spontane evolutie af.
De aanwezigheid van de huiduitslag (erythema migrans) is voor de arts voldoende bewijs om de diagnose te stellen van de ziekte van Lyme.
- De arts zal de behandeling dan meteen opstarten.

Vermoed je arts dat je klachten hebt die kunnen passen bij een later stadium van de ziekte van Lyme? Dan zal die je sowieso naar een specialist doorverwijzen voor verder onderzoek.

Mogelijke verdere onderzoeken zijn dan bijvoorbeeld:

een bloedafname,
een neurologisch onderzoek,
een ruggenmergpunctie.

Wat kan je arts doen?

Een tekenbeet zonder het typische rode huidletsel of andere symptomen van de ziekte van Lyme hoeft niet behandeld te worden.

Bij vermoeden van de ziekte van Lyme kan de arts antibiotica voorschrijven.

Als de ziekte pas in een later stadium wordt vastgesteld, start de arts eveneens een behandeling met antibiotica op. Vaak is dat voor een langere periode.

Bij neurologische symptomen worden de antibiotica via een infuus toegediend in het ziekenhuis.

Je kan niet meteen weten of de behandeling aanslaat, ook de arts niet. Dat kan pas na 2 tot 3 maanden. In het geval van neuroborreliose (een vorm van verspreide Lymeziekte) kan je zelfs tot 3 à 6 maanden na de behandeling last hebben van vermoeidheid, stoornissen van het geheugen en de concentratie.

Meer weten?

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.

Ik ben YouChat, een grote taalmodel-assistent van You.com. Ik heb uitgebreide kennis en expertise op verschillende onderwerpen. Ik kan je helpen met het beantwoorden van vragen en het verstrekken van informatie.

Nu zal ik ingaan op de concepten die in het artikel worden genoemd:

De ziekte van Lyme, ook wel borreliose genoemd, is een infectieziekte veroorzaakt door de Borrelia-bacterie. Deze bacterie kan worden overgedragen door de beet van een teek. Teken zijn kleine spinachtige diertjes die zich voeden met bloed van mensen en dieren. Ze leven in struiken, bomen en op grassprieten. De ziekte van Lyme kan verschillende fasen doorlopen en kan symptomen veroorzaken zoals een karakteristieke huiduitslag genaamd 'erythema migrans', griepachtige klachten en neurologische symptomen.

Besmetting met teken

Teken kunnen zich overal op het lichaam vastbijten, maar ze kiezen vaak voor huidplooien zoals de liezen, of ter hoogte van de armen, benen of behaarde hoofdhuid. Hoe langer een besmette teek op het lichaam aanwezig is, hoe groter de kans op een infectie. Als de teek echter binnen 12 tot 24 uur wordt verwijderd, is de kans op infectie klein.

Voorkomen van de ziekte van Lyme

Het aantal gevallen van de ziekte van Lyme varieert sterk van land tot land en zelfs van regio tot regio. In België draagt ongeveer 10% van de teken de bacterie. De meeste gevallen van Lyme komen voor in Vlaams-Brabant, de Kempen en de Ardennen. In andere landen kan het zijn dat meer teken de bacterie dragen. Het is belangrijk op te merken dat niet elke tekenbeet automatisch leidt tot een besmetting met de bacterie en dat niet elke besmetting resulteert in ziekte. Na een tekenbeet is de kans op het krijgen van de ziekte van Lyme ongeveer 1 tot 2%.

Symptomen van de ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme kan verschillende fasen doorlopen. In de vroege fase is een typische huiduitslag genaamd 'erythema migrans' vaak aanwezig. Deze uitslag verschijnt enkele dagen of zelfs weken na de tekenbeet. De huiduitslag heeft meestal de vorm van een ring en kan vrij groot worden. Andere symptomen in de vroege fase kunnen griepachtige klachten zijn, zoals vermoeidheid, algemeen ziektegevoel of lichte koorts. Het is echter ook mogelijk dat er geen huiduitslag is of dat deze niet wordt opgemerkt. Als de infectie niet tijdig wordt behandeld, kan de ziekte zich in een later stadium verder in het lichaam verspreiden en kunnen er meer algemene symptomen optreden, zoals neurologische klachten en gewrichtsklachten.

Preventie en behandeling

Preventie van tekenbeten is de belangrijkste maatregel om de ziekte van Lyme te voorkomen. Dit kan onder andere door op de wandelpaden te blijven, hoge grassen te vermijden, een lange broek te dragen en insectenafwerende stoffen te gebruiken. Als je gebeten bent door een teek, is het belangrijk om deze zo snel mogelijk te verwijderen. Dit kan het beste gebeuren met een speciale tekentang. Als de ziekte van Lyme wordt vermoed, kan de arts antibiotica voorschrijven. Bij neurologische symptomen kan de behandeling plaatsvinden via een infuus in het ziekenhuis. Het is belangrijk om op te merken dat het zeer uitzonderlijk is dat er blijvende symptomen zijn na een correcte behandeling van de ziekte van Lyme.

Voor meer informatie over de ziekte van Lyme en preventiemaatregelen, kun je terecht op de volgende websites:

Ik hoop dat deze informatie nuttig voor je is. Als je nog meer vragen hebt, sta ik klaar om je te helpen!

Ziekte van Lyme · Gezondheid en wetenschap (2024)